Τα fake news για τον Έβρο και γιατί ξένα ΜΜΕ έβαλαν στο στόχαστρο την Ελλάδα

Το πρόσφατο φιάσκο γύρω από τους 38 μετανάστες στον Εβρο προσφέρει χρήσιμα ερμηνευτικά κλειδιά για την κατανόηση του πώς κατασκευάζεται και δρα ένας εκτεταμένος, διεθνής μηχανισμός οξύτατης αρνητικής προπαγάνδας εις βάρος της Ελλάδας. Σε μόνιμη βάση, τα τελευταία χρόνια, ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί σε σχετικά σταθερό ανθελληνικό ρυθμό εστιάζοντας στο Μεταναστευτικό.

Από το μέσον του Αυγούστου και εξής, με μια εκτενή σειρά δημοσιευμάτων, ΜΜΕ όπως το «Der Spiegel», το «Euractiv», το «Politico» αλλά και η «Le Monde», η «Libération», ακόμη και οι «New York Times» και η «Washington Post» κ.ά. επιδόθηκαν σε ένα κρεσέντο συμβολικής μαστίγωσης της Ελλάδας. Για κάποιον ανεξιχνίαστο λόγο, έπαιξαν συντονισμένα το χαρτί «Πυροβολήστε την Ελλάδα». Μια τάση που, εκτός της άμεσης ζημιάς που προξενεί στη διεθνή υπόληψη της χώρας εν μέσω μιας ιδιαίτερα ευαίσθητης περιόδου, υπογραμμίζει ταυτόχρονα ένα ζωτικής σημασίας έλλειμμα: την ανεπάρκεια ή και την ολοκληρωτική απουσία του αντίθετου μηχανισμού από την πλευρά της κυβέρνησης για την αποτελεσματική αναχαίτιση μιας ενορχηστρωμένης, καθώς φαίνεται, δυσφημιστικής εκστρατείας.

Πιο συγκεκριμένα, η παραγωγή και διασπορά πληροφοριών, σχολίων κ.ο.κ. σε ανθελληνικούς τόνους ποικίλης έντασης προϋποθέτουν τον συντονισμό ανάμεσα σε άλλους, επιμέρους υπο-μηχανισμούς, οι οποίοι όμως κινούν εντέλει τα κεντρικά γρανάζια της ίδιας προπαγανδιστικής μηχανής. Το κύκλωμα αποτελείται σχηματικά από τα εξής μέρη: - Κάποιες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό χώρο, μεσολαβώντας στην αντιμετώπιση του Προσφυγικού. - Ορισμένα -γερμανικά κατά το πλείστον- ξένα ΜΜΕ με απροκάλυπτα φιλοτουρκικό προσανατολισμό, όπως π.χ. το «Spiegel». - Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ανατροφοδοτούν μαζικά οτιδήποτε παρουσιάζει την Ελλάδα με τα πλέον μελανά χρώματα.

Fake news αποδείχθηκε και επίσημα η περίπτωση με τους Σύρους πρόσφυγες στη νησίδα του Εβρου καθώς η ΜΚΟ HumanRights360 παραδέχθηκε ότι δεν βρίσκονταν επί ελληνικού εδάφους. Πάνω, το δυσφημιστικό άρθρο του Μαξιμίλιαν Ποπ στο «Spiegel», ο οποίος έφτασε να ζητά μέχρι και παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα εσωτερικά της Ελλάδας

Ωστόσο, ο κρίσιμος κρίκος για την ολοκλήρωση αυτού του υπό κάθε έννοια φαύλου κύκλου είναι τα ελληνόφωνα media. Οχι όμως μόνο εκείνα που τοποθετούνται στον αντιπολιτευόμενο χώρο, είτε αποτελούν επίσημα κομματικά φερέφωνα είτε όχι. Πέραν αυτών, υπάρχει ένας αριθμός Μέσων, κυρίως διαδικτυακών, τα οποία αναζητούν ή και δημιουργούν αφορμές ώστε η Ελλάδα να βρίσκεται τακτικά στο στόχαστρο για κάθε πιθανό και απίθανο λόγο - αρκεί να μην είναι θετικός.

Το χαρακτηριστικό αυτής της τελευταίας κατηγορίας συστηματικών δυσφημιστών είναι ότι διαθέτουν στο κοινό το ίδιο περιεχόμενο σε διάφορες γλώσσες. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η διεθνοποίηση εξυπηρετεί δύο σκοπιμότητες: αφενός λειτουργεί υποσυνείδητα σαν εχέγγυο αντικειμενικότητας, με τη λογική ότι μια είδηση που δημοσιεύεται στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά κ.λπ. δεν μπορεί παρά να είναι έγκυρη. Αφετέρου, όμως, διευκολύνει την επανεισαγωγή των ίδιων δυσφημιστικών δημοσιευμάτων στα ελληνικά. Κάπως σαν αντιδάνεια ή σαν «ξέπλυμα» ειδήσεων από την αληθινή πολιτική ταυτότητά τους.

Στην πραγματικότητα, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει ποιος ανέθεσε σε ποιον και με ποιον απώτερο στόχο γράφτηκε ένα άρθρο κατά της Ελλάδας που εμφανίζεται σε ένα τέτοιου είδους πολύγλωσσο μέσον. Και αναφέρεται π.χ. στο μυθώδες σενάριο να αναλάβει τη διακυβέρνηση της Ελλάδας ένα σχήμα τεχνοκρατών - και δη επιβεβλημένο από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Κάτι τόσο κραυγαλέα απίθανο, που σχεδόν εκθέτει τους βασικούς υπόπτους, οι οποίοι μάταια προσπαθούν να κρυφτούν πίσω από τη σύνταξή του. Και, κατά πάσα βεβαιότητα, έχουν την ελληνική ως μητρική γλώσσα. Εντούτοις, τα κείμενά τους, μεταφρασμένα απευθείας σε 3-4 γλώσσες, τίθενται υπεράνω πάσης υποψίας, παρόλο που δεν αποκλείεται καθόλου να έχουν συνταχθεί καθ’ υπαγόρευσιν ενός αυθεντικά ελληνικού πολιτικού σχηματισμού.

Και με τον Σόρος και με τη Ρόζα

Ενα ανύπαρκτο παιδί που έχασε τη ζωή του από τσίμπημα ανύπαρκτου σκορπιού πάνω σε ένα απροσδιόριστο σημείο της μεθοριακής ζώνης στη βορειοανατολική εσχατιά της χώρας αρκεί για να πυροδοτήσει την πάνδημη κατακραυγή εις βάρος της Ελλάδας και των δήθεν απάνθρωπων πρακτικών, τις οποίες υποτίθεται πως εφαρμόζει στο μεταναστευτικό ζήτημα. Ενώ όμως η συγκεκριμένη υπόθεση είναι χαρακτηριστική ενός πολύ ευρύτερου φαινομένου, ταυτοχρόνως είναι και ιδιάζουσα λόγω της κατάληξής της.

Οι ΜΚΟ δεν συνηθίζουν να ζητούν δημοσίως συγγνώμη όταν αποκαλύπτεται ότι, άμεσα ή έμμεσα, εσκεμμένα ή όχι, συμβάλλουν στη δυσφήμηση της χώρας παρέχοντας διά του κύρους τους υπόσταση σε υπερβολές ή και καθαυτό fake news. Από αυτή την άποψη, η HumanRights360 αποτελεί μία από τις σπάνιες εξαιρέσεις - ίσως επειδή έχει επιλέξει να δίνει μεγάλη έμφαση στη διαφάνεια. Δεν επιχειρεί, δηλαδή, να παρασιωπήσει π.χ. ότι μεταξύ των κοινωφελών ιδρυμάτων που υποστηρίζουν τη δράση της συγκαταλέγεται το Open Society Foundations του Τζορτζ Σόρος, όπως άλλωστε και το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος αλλά και το Ιδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ. Το τελευταίο, ως τοπικό παράρτημα μιας διεθνούς δεξαμενής ιδεών και προβληματισμού υπό τη σκέπη του γερμανικού κόμματος της αριστεράς Die Linke, είναι αδελφό του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, το οποίο ανήκει απευθείας στον ΣΥΡΙΖΑ.

Στον ισολογισμό της «Αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας Ανθρωπιναδικαιώματα360» του 2018, του πρώτου πλήρους ημερολογιακού έτους λειτουργίας της, μια και ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2017, όπως δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα humanrights360.org, καθένας μπορεί να διαπιστώσει ότι το κεφάλαιο από χορηγίες και δωρεές το οποίο διοχετεύτηκε ακέραιο (μείον των αναπόφευκτων λειτουργικών εξόδων κ.λπ.) εν είδει έμπρακτης αλληλεγγύης προς ξεριζωμένους και αναξιοπαθούντες συνανθρώπους μας, ανερχόταν σε 430.700 ευρώ. Στον αντίστοιχο ισολογισμό του 2021, στο ταμείο της ίδιας ΜΚΟ είχαν συσσωρευθεί περίπου δυόμισι φορές περισσότερα χρήματα, ήτοι 1.048.280 ευρώ. Η δε πρόβλεψη των υπευθύνων της HumanRights360 είναι ιδιαιτέρως αισιόδοξη για το κλείσιμο του τρέχοντος έτους, καθώς στην οικεία ενότητα του ισολογισμού επισημαίνεται ότι «παρά το δυσχερές πλαίσιο, αναμένουμε συνολικό προϋπολογισμό εσόδων 2.079.442,02 (1.464.949.86 ήδη επιβεβαιωμένο)».

Η αθέατη δύναμη των ΜΚΟ

Η ως άνω εκτενής αναφορά στην εν λόγω ΜΚΟ δεν έχει σκοπό να αμφισβητήσει καθ’ οιονδήποτε τρόπο τη χρηστή διαχείριση των κεφαλαίων της, απ’ όπου και αν αυτά προέρχονται. Ταυτόχρονα όμως είναι χρήσιμο να γνωρίζει κανείς λίγο καλύτερα ποια είναι η οργάνωση που πρωταγωνίστησε σε μια πολυπροβεβλημένη δήθεν τραγωδία, η οποία χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον για να μετατραπεί η Ελλάδα σε σάκο του μποξ, διασυρόμενη επί έναν ολόκληρο μήνα μέσα σε έναν βόρβορο δριμύτατων επικρίσεων για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βάρβαρη μεταχείριση των παρανόμως εισερχόμενων στη χώρα μεταναστών κ.λπ. Εξ αφορμής αυτού, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η ρομαντική αντίληψη περί ΜΚΟ, σαν ηρωικών και άσπιλων οργανισμών, οι οποίοι βάσει του αγνού αλτρουισμού πασχίζουν με αυτοθυσία να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο, δεν είναι απαραιτήτως ακριβής.

Πολλές ΜΚΟ -οι οποίες έχουν έντονη παρουσία στην Ελλάδα- είναι δομημένες κατά τρόπο που διαφέρει ελάχιστα από οποιασδήποτε πολυεθνική εταιρεία. Επιπλέον, σε ό,τι αφορά τη δύναμη επιρροής τους, στην πλειονότητά τους βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση έναντι μιας χώρας ελάχιστα οργανωμένης στον τομέα της αυτοπροστασίας έναντι της αρνητικής προβολής, όπως είναι η Ελλάδα. Επίσης, με τη βοήθεια των ενίοτε πανίσχυρων επιχειρηματικών ομίλων που τις υποστηρίζουν ως χορηγοί, οι ΜΚΟ εξασφαλίζουν άμεση και συχνά προνομιακή πρόσβαση στα media.

Η εξειδίκευση στο Μεταναστευτικό, ένα καθ’ όλα υπαρκτό ανθρώπινο δράμα, το οποίο εξ ορισμού συγκινεί και εξάπτει εν θερμώ αντιδράσεις, ενισχύει ακόμη περισσότερο τον ρόλο που μπορούν να επιτελέσουν οι ΜΚΟ στη διαμόρφωση αντιλήψεων εντός του κοινωνικού συνόλου.

Δεν θα πρέπει, επίσης, να διαφεύγει την προσοχή ότι τα τουρκικά ΜΜΕ παρακολουθούν στενά και συντάσσονται αναφανδόν με τις αγωνίες κάποιων άλλων ΜΚΟ, οι οποίες βοούν για τις επαναπροωθήσεις. Ολως περιέργως, οι απόψεις των Τούρκων δημοσιογράφων ταυτίζονται με εκείνες των εκπροσώπων των εν Ελλάδι ΜΚΟ, οι οποίοι βρίσκονται σε παρατεταμένο παροξυσμό διαμαρτυρίας, ιδιαίτερα μετά την αλλαγή του δόγματος στο Μεταναστευτικό, όταν η νυν κυβέρνηση εγκατέλειψε την πολιτική των «ανοιχτών συνόρων» των προκατόχων της.

Το αποκορύφωμα αυτών των οργίλων αντιδράσεων από τις δύο πλευρές του Αιγαίου ταυτόχρονα, με καθημερινές καταγγελίες για βίαιες επαναπροωθήσεις κ.λπ. παρατηρήθηκε στην αρχή του 2020, στην απόκρουση της στρατιάς των κατατρεγμένων στον Εβρο. Με την, έστω και απρόθυμη, συναίνεση της Ε.Ε. στη νέα πολιτική της Ελλάδας, επετεύχθη η δραστική ελαχιστοποίηση των ακατάσχετων ροών, αλλά και η επιβολή κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας στην, έως τότε χαλαρά ελεγχόμενη, δράση των ΜΚΟ. Κάτι που, πιθανώς, δεν τις ικανοποίησε ιδιαίτερα.

Τα «φίδια» του Εβρου

Στην υπόθεση των 38 του Εβρου, με πρωτοβουλία των ευρωβουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ Κώστα Αρβανίτη και Στέλιου Κούλογλου, αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση του συμβάντος, κατατέθηκε κατεπείγουσα ερώτηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με αίτημα τη διαλεύκανση της υποτιθέμενης τραγωδίας. Εξυπακούεται ότι ταυτοχρόνως τα προσκείμενα στον ΣΥΡΙΖΑ ΜΜΕ φιλοξένησαν σειρά δημοσιευμάτων έμπλεων αγανάκτησης για το «έγκλημα». Χωρίς να παραλείπεται η ανακύκλωση παρόμοιων δημοσιευμάτων από ξένα ΜΜΕ, κάτι που αναδεικνύει ένα ορισμένο «μοντέλο» διαχείρισης της πληροφορίας, με στόχο την καλλιέργεια και διάχυση συγκεκριμένων εντυπώσεων.

Από την πλευρά της κυβέρνησης, κατά παρέκκλιση της πάγιας αντιμετώπισης των fake news με δελτία Τύπου, δηλώσεις κ.λπ., αλλά εν γένει ελάχιστα αποτελεσματικά αντίμετρα, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Νότης Μηταράκης αυτή τη φορά επέλεξε μια διαφορετική μέθοδο δράσης: αποτάθηκε στη Δικαιοσύνη, θέτοντας υπ’ όψιν του Εισαγγελέα τα στοιχεία που διέθετε το υπουργείο. Επιπλέον, ο υπουργός έκανε λόγο για «πληροφορίες περί εμπλοκής τρίτων» και «ανακολουθίες» στην καταγραφή των γεγονότων.
Ακολούθως η υπόθεση ξεφούσκωσε άδοξα, με τη δημόσια παραδοχή εκ μέρους του ιδρυτή και επικεφαλής της HumanRights360 Επαμεινώνδα Φαρμάκη, ότι «σε σχέση με τη υπόθεση “των 38 του Εβρου” σημειώνουμε τα εξής: [...] σχηματίσαμε την εσφαλμένη πεποίθηση ότι οι ανωτέρω [σ.σ.: οι 38] βρίσκονταν επί ελληνικού εδάφους». Και επίσης ότι «η είσοδος δημοσιογράφου στο ΚΥΤ Φυλακίου Εβρου έγινε με αποκλειστική πρωτοβουλία του, χωρίς προηγούμενη γνώση, ενημέρωση ή συμμετοχή της διοίκησης της οργάνωσής μας. Αλλωστε ο ανωτέρω ουδέποτε υπήρξε εργαζόμενος ή συνεργάτης της οργάνωσής μας, όπως ανακριβώς δηλώθηκε στο διαβιβαστικό έγγραφο του αιτήματος εισόδου του».

Ο παρεισφρήσας δημοσιογράφος στον οποίο αναφέρεται ο κ. Φαρμάκης είναι ο Γιώργος Χρηστίδης, συνεργάτης του «Spiegel». Παριστάνοντας τον μεταφραστή, αλλά με τη βοήθεια της HumanRights360, την οποία -μάλλον- παραπλάνησε επίσης, εισχώρησε παρατύπως στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης μεταναστών στον Εβρο όπου και πραγματοποίησε το ρεπορτάζ του. Εκεί συνάντησε τους «γονείς της 5χρονης Μαρίας, που θρηνούν την κόρη τους» κ.λπ. Μετά το «μας συγχωρείτε, λάθος» της HumanRights360, o κ. Χρηστίδης δεν μοιράστηκε την άποψή του, κάποιου είδους απολογία κ.ο.κ. με τους χιλιάδες ακολούθους του στο Twitter.

Εκτεθειμένος ανεπανόρθωτα

Το mea culpa της ΜΚΟ τον εκθέτει ανεπανόρθωτα, καθώς αποδεικνύει ότι το ρεπορτάζ του ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, ανακριβές, οπότε αναπόφευκτα θα κληθεί να αναλάβει την ευθύνη που του αναλογεί. Αντιθέτως, προ ολίγων εβδομάδων, ο κ. Χρηστίδης είχε σπεύσει να διαφημίσει άρθρο γνώμης του Μαξιμίλιαν Ποπ, επίσης συντάκτη του «Spiegel», ο οποίος κατέθετε την άποψη ότι «οι επιθέσεις κατά της νομιμότητας και της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα αποδεικνύουν ότι η χώρα διολισθαίνει στο μονοπάτι του αυταρχισμού». Κατά τον κ. Ποπ, η κατάσταση είναι πλέον τόσο ανησυχητική για την ποιότητα της δημοκρατίας στην Ελλάδα, ώστε ο ίδιος καλεί την Ευρωπαϊκή Ενωση να παρέμβει.
Αν κάποιος αναζητήσει ποιος είναι ο Μαξιμίλιαν Ποπ, πολύ εύκολα θα εντοπίσει το βιογραφικό του. Σήμερα, εκτός από δημοσιογράφος, είναι μέλος του συμβουλίου της γερμανικής ΜΚΟ Humanity in Action. Διετέλεσε επί μακρόν ανταποκριτής του «Spiegel» στην Τουρκία - μια και είχε σπουδάσει Διεθνείς Σχέσεις στην Κωνσταντινούπολη, με μια επιπλέον ειδίκευση στο Mεταναστευτικό.

Παράλληλα, έχει συγγράψει δύο βιβλία, το ένα εκ των οποίων τιτλοφορείται «Η χώρα του Ερντογάν» και αποτελεί εμβριθή ανάλυση της προσωπικότητας του Τούρκου προέδρου ως ηγέτη. Τούτων δοθέντων, εάν κάποιος υποθέσει πως δεν είναι τυχαία η καυστική κριτική του κ. Ποπ για την Ελλάδα, όπως αυτή διακρίνεται στην αρθρογραφία του, θα πρέπει να κατηγορηθεί, άραγε, για καχυποψία και προκατάληψη;

Πηγή